Girne Amerikan Üniversitesi(GAÜ) Sağlık Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Reyhan Yıldırım yeni ölümcül Corona Virüsü ve virüsten korunma yöntemlerini hakkında açıklamalarda bulundu.

 Çin'in Wuhan kenti merkezli ortaya çıkmış olan yeni tip Corona virüsü hızla dünya ülkelerine yayılmaya devam ederken pek çok ülke de güvenlik önlemlerini üst düzeye çıkarmış durumda olduğunu belirten Yıldırım Corona virüsü hakkında; “Ağır Akut Solunum Yetmezliği Sendromu’na yol açan ve tedavi edilmediği taktirde yüksek oranda ölümcül olan Corona Virüs nedeniyle tüm Dünya ülkeleri ve Türkiye'de de kırmızı alarm verilmiştir.  Kitlesel insan ölümlerine neden olabilen Corona Virüsler (CoV), soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS-CoV) ve Ağır Akut Solunum Sendromu (SARS-CoV) gibi daha ciddi hastalıklara kadar çeşitli hastalıklara neden olan büyük bir virüs ailesidir. Corona Virüsler tek zincirli, pozitif polariteli, zarflı RNA virüsleridir. Pozitif polariteli oldukları için RNA’ya bağımlı RNA polimeraz enzimi içermezler, ancak genomlarında bu enzimi kodlarlar. Yüzeylerinde çubuksu uzantıları vardır. Bu çıkıntıların Latince’deki “corona”, yani “taç” anlamından yola çıkılarak bu virüslere Corona virüsü (taçlı virüs) ismi verilmiştir” ifadelerini kullandı.

 Yıldırım; 2002 yılından itibaren görülmeye başlayan yeni  Coronavirüslerin  soğuk algınlığından farklı, adeta grip benzeri daha ağır seyirli solunum yolu enfeksiyonu ile kendini göstermeye başladığını,  Corona Virüslerinin şu ana kadar ilk görülen ve dikkat çekilen belirtilerini sıralayacak olursak; İştahsızlık ve kilo kaybı, yüksek ateş, halsizlik ve yorgunluk hali, karın bölgesinde görülen şişlikler, görme sorunları, gözün sulanması ve gözde renk değişimi, solunum sorunları ve nezle, denge sorunları ve genel psikolojik durumda değişme olarak sıralanabildiğinden bahsetti.

Hastalığın nasıl bulaştığı hakkında açıklamalarda bulunan Yıldırım; “Bu virüs genel olarak solunum sistemine yerleşmesi nedeniyle damlacık yoluyla dediğimiz, öksürük, hapsırık veya hasta kişiyle konuşma sırasında  bulaşabilmektedir. Ortalama inkübasyon süresi  yani hastalığın ortaya çıkışı ilgili kesin bir bilgi olmamasına rağmen uzmanlar, MERS-CoV ve SARS-CoV epidemiyoloji bilgisine göre 14 güne kadar inkübasyon süresi olabileceği düşünülmektedir” dedi. 

Hastalık görülme oranları ile ilgili olarak; “Amerika Birleşik Devletleri merkezli Johns Hopkins Üniversitesi tarafından gerçek zamanlı yayılma haritası hazırlanmıştır. Çin’in Wuhan kentinde başlayan salgının yayılma alanını gerçek zamanlı olarak takip etmeyi sağlayan haritada toplam vaka sayısı, Corona Virüsü’nün yayılma haritasında 31510 kişi bu virüse yakalanmış durumdadır. Şu ana kadar 638 kişi hayatını kaybederken, 1634 kişi de tedavi edilmiş durumdadır. Ayrıca yapılan açıklamalarda Corona Virüsü nedeniyle bir gün içerisinde ölen kişi sayısı 86 olarak belirtilmiştir. Bu da tehlikenin boyutunu göstermesi bakımından önemlidir”

Hastalığın önlenebilmesi için hastalığının kaynağının bulunması da önemli olduğunu belirten Yıldırım; “Bu konu ile ilgili birden fazla iddia ortaya atılmıştır. Bu iddialar arasında virüsün yarasalardaki virüslerle %96 oranında benzerlik gösterdiği ve daha önceden bilinen yarasa çorbası gibi faktörlerden bulaşmış olabileceği görüşüne yer verilmiştir. Son olarak virüsün taşıyıcı olma ihtimali yüksek olan ve yasa dışı bir şekilde etinin satışı yapılan pangolinden bulaşmış olabileceği yönünde de açıklamalar yapılmıştır. Corona Virüsünden kaynaklı hastalığın başlangıcındaki ilk nokta Çin'in Wuhan kentinde bulunan Huanan deniz ürünleri toptan satış pazarına yasadışı olarak katılan vahşi hayvanlar olduğu düşünülmekle birlikte, insandan insana ve sağlık merkezlerinde de bulaşmaların gerçekleşebileceği bildirilmiştir.Corona Virüsü'nünden kaynaklı hastalığın tedavisi için kesin bir yöntem henüz bulunamamıştır ancak yeni tip Corona Virüs tedavisi için HIV ve grip ilaçlarını kullandığı ve hastalarda iyileşme gözlemlenen vakaların bulunduğu bildirilmiştir. Uygulanan yöntemin, yeni tip Corona Virüsü’ne uygulanacak kesin bir tedavi yönetimi olup olmadığını belirlemek için daha fazla çalışma yapılması gerektiği gerçeği de kabul edilmektedir. Corona Virüsünün henüz net bir tedavisi bulunmazken Çin'de ve dünya genelinde iyileştirilen hastalar için sadece rahatlatıcı tedaviler uygulanmaktadır. Yani her hangi bir aşı veya ilaç türevi ürün bu hastalığa şu an için tam çözüm olmamaktadır. Yüksek ateş ve nefes alma sorunu yaşayan insanların ateşi düşürülüp nefes almaları kolaylaştırılarak hastalık tedavi edilmiş olmaktadır. Özetle bağışıklık sistemi güçlü olanlarda ve gençlerde iyileşme oranının daha yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Basında yer alan son gelişmelerde Corona Virüs aşısının geliştirilmesine ilişkin çalışmaların devam ettiği bildirilmiştir” dedi.

Türkiye ve KKTC’ de Corona Virüsün vakasına henüz rastlanmadığı ülke yetkili makamları tarafından açıklandığını ve her iki ülke devletleri de benzer önlemleri (Havaalanlarında termal kameralarla hasta bireylerin teşhiş edilmesi gibi) almışlar ve almaya da devam etmekte olduklarını belirten Reyhan Yıldırım; “Bu gibi durumlarda geniş çaplı önlemler ve uygulanması konusunda alınacak radikal kararlar ülke devletlerinin, dolayısıyla ülke Sağlık Bakanlıklarının birlikte yürüttükleri görevlerdir. Bu anlamda ülkede yaşayan vatandaşlara da bireysel olarak uygulayıp ülke bazında yapılan çalışmalara da destek olabilecekleri oldukça önemli görevler düşmektedir” ifadelerini kullandı. 

Basit bir soğuk algınlığından ölümcül olan bir akciğer hastalığına götüren Corona Virüsten korunmak için hem kendi sağlığımız hem de toplum sağlığı için yapılması gerekenler;

 1.Ellerinizi sık sık sabun ve su ile yıkayın veya elleriniz gözle görülür değilse alkol bazlı bir el ovucu kullanın. Ellerinizi sabun ve su ile yıkamak veya alkol bazlı el ovucu kullanmak, virüs elinizdeyse virüsü ortadan kaldırır. 

2. Solunum hijyenini uygulayın. Öksürürken ve hapşırırken, ağzınızı ve burnunuzu bükülmüş dirsek veya kağıt mendil ile kapatın. Kullandığınız mendili derhal kapalı bir çöp kutusuna atın ve ellerinizi alkol bazlı el ovma veya sabun ve su ile temizleyin. Öksürürken ve hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu kapatmak mikrop ve virüslerin yayılmasını önler. Ellerinize hapşırır veya öksürürseniz, dokunduğunuz nesneleri veya insanları kirletebilirsiniz.

3. Sosyal mesafeyi koruyun.Kendiniz ile diğer insanlar arasında, özellikle öksüren, hapşıran ve ateşi olanlar arasında en az 1 metre (3 feet) mesafe bırakın. 2019-nCoV gibi bir solunum yolu hastalığı olan bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında virüsü içeren küçük damlacıklar yansıtır. Çok yakınsanız, virüsün içinde nefes alabilirsiniz.

4. Göz, burun ve ağıza dokunmaktan kaçının.   Eller virüsle kontamine olabilecek birçok yüzeye dokunur. Kirlenmiş ellerinizle gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza dokunursanız, virüsü yüzeyden kendinize aktarabilirsiniz. 

5. Ateşiniz, öksürüğünüz varsa ve nefes almada zorluk çekiyorsanız, erken tıbbi yardım alın.

6.Çin'de 2019-nCoV'un bildirildiği bir bölgede seyahat ettiyseniz veya Çin'den seyahat eden ve solunum semptomları olan biriyle yakın temastaysanız sağlık uzmanınıza bildirin. Ne zaman ateş, öksürük ve nefes almakta zorlanıyorsanız, derhal tıbbi yardım almanız önemlidir, çünkü bu solunum yolu enfeksiyonu veya diğer ciddi durumlardan kaynaklanabilir. Ateşli solunum semptomlarının çeşitli nedenleri olabilir ve kişisel seyahat geçmişinize ve koşullarınıza bağlı olarak 2019-nCoV bunlardan biri olabilir.

7. Hafif solunum yolu semptomlarınız varsa ve Çin'e veya Çin içinde seyahat geçmişiniz yoksa temel solunum ve el hijyenini dikkatlice uygulayın ve mümkünse iyileşene kadar evde kalın.

8. Genel bir önlem olarak, canlı hayvan pazarlarını veya hayvansal ürün pazarlarını ziyaret ederken genel hijyen önlemlerini uygulayın. Hayvanlara ve hayvansal ürünlere dokunduktan sonra sabun ve içme suyu ile düzenli el yıkamayı sağlayın; el, göz, burun veya ağza dokunmaktan ve hasta hayvanlarla veya hayvan ürünleriyle temastan kaçının. 

9. Ham veya az pişmiş hayvansal ürünlerin tüketiminden kaçının. İyi gıda güvenliği uygulamalarına göre pişmemiş gıdalarla çapraz kontaminasyonu önlemek için çiğ et, süt veya hayvan organlarını dikkatli kullanın. İnsan olarak hijyen kurallarına her zaman dikkat edilmesi gerekirken, böylesi dönemlerde kişisel hijyene  azami derecede dikkat etmek hem sorumluluğumuz hem de görevimiz olmalıdır.

Reyhan Yıldırım; Sonuç olarak KKTC de Corona Virüs tanısı konmamış olması ayrıca hiçbir komşu ülkede de Corona Virüs tanısına rastlanmamış olması rahatlatıcı bir durumdur ve toplumsal bir panik durumu yaşamaya gerek olmadığının göstergesi olduğunu. Ancak hem ülke devleti hem de ülkede yaşayan tüm vatandaşlar olarak önlem almanın gerekliliği de aşikar bir durum olduğunu belirtti.